Strona główna Aktualności Różyczka, odra, szkarlatyna – choroby wieku dziecięcego. Zaszczep się wiedzą!

Różyczka, odra, szkarlatyna – choroby wieku dziecięcego. Zaszczep się wiedzą!

4 grudnia 2017

Różyczka, odra i płonnica (szkarlatyna) to zakaźne i niebezpieczne choroby wieku dziecięcego. Dowiedz się więcej na ich temat.

Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową i drogą kontaktową z materiałem zakaźnym (wydzielina z dróg oddechowych, krew, kał mocz chorego), lub poprzez łożysko (zakażenie wrodzone).
Okres wylęgania zakażenia wynosi 2–3 tygodnie, ale zakaźność dla otoczenia występuje 7 dni przed pojawieniem się objawów i około 5 dni po ich wystąpieniu.
Najczęściej na różyczkę chorują dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, ale chorować mogą także osoby dorosłe.
Różyczka u dzieci ma zwykle przebieg łagodny, najczęściej nie powoduje następstw ani zgonów.
Jeżeli zakażeniu ulegnie kobieta w pierwszych tygodniach ciąży (do 12. tygodnia, a zwłaszcza do 6.–8. tygodnia), może dojść do poronienia lub wielonarządowych uszkodzeń płodu, które mogą mieć charakter postępujący.
Około 50% przypadków ma przebieg bezobjawowy.

Objawami różyczki są gorączka, bóle mięśniowe, zapalenie spojówek, wysypka na skórze: drobnoplamista na tułowiu i kończynach, gruboplamista na twarzy; ponadto występuje symetryczne powiększenie węzłów chłonnych karkowych i szyjnych.
U dzieci chorobę najczęściej rozpoznaje się w okresie wysypkowym (bo rzadko stwierdza się objawy zwiastunowe).
Wysypka ustępuje bez przebarwień, czasami dochodzi do łuszczenia skóry.
Przebieg różyczki jest przeważnie lekki i rzadko występują powikłania.
Leczenie jest objawowe.
Dziecko powinno pozostać w domu w ciągu 7 dni od pojawienia się wysypki
Zaraźliwość utrzymuje się 7 dni przed pojawieniem się wysypki oraz przez 3-5 dni okresu wysypkowego, a w wydzielinie z gardła wirus może być obecny nawet do 14 dni po wysypce.

Najskuteczniejszą metodą jest unikanie kontaktu z osobą zakażoną oraz szczepienia ochronne.

Szczepionkę przeciwko różyczce zarejestrowano w 1969 r. W Polsce od 1987 r. rozpoczęto szczepienia szczepionką monowalentną dziewcząt w 12.-14. roku życia, co jednak nie wyeliminowało krążenia wirusa w populacji ani zapadalności na różyczkę, gdyż nie szczepiono chłopców.
Od 2004 r. z powodu zaniechania produkcji tej szczepionki do Programu Szczepień Ochronnych wprowadzono skojarzoną szczepionkę przeciwko odrze, śwince i różyczce.
Powszechnymi szczepieniami objęte są obecnie wszystkie dzieci w 13.–14. miesiącu życia oraz po raz drugi w 10. roku życia.
Dwukrotne szczepienie ma istotne znaczenie dla zapobiegania zakażeniom ciężarnych i w następstwie zakażeniom wrodzonym, gdyż odporność poszczepienna po jednorazowym szczepieniu może wygasnąć po 15 latach.

Poleca się również, aby kobiety planujące ciążę, które nie przebyły zakażenia w sposób naturalny (dający trwałą odporność) i nie zostały zaszczepione lub nie pamiętają tych danych, miały przed planowaną ciążą zbadane stężenie swoistych przeciwciał klasy IgG w surowicy. Jeśli przeciwciała IgG nie zostaną wykryte – co oznacza brak odporności, kobieta powinna się zaszczepić, a zajście w ciążę planować za minimum 3 miesiące po szczepieniu.

Choroba zaczyna się nagle gorączką, wymiotami, bólami brzucha, bólami gardła.
W kolejnej dobie pojawia się wysypka, przypominająca papier ścierny, zlewna, drobnoplamista.
Na policzkach występuje rumień, okolica ust i nosa pozostaje niezmieniona (objaw ten nazywamy trójkątem Fiłatowa), w zgięciach stawowych jest szczególnie intensywna.
Na skórze w okolicy stawów mogą występować linijne wybroczyny, jest to objaw Pastii.
Po 2-3 tygodniach pojawia się drobnopłatowe łuszczenie się skóry.
Charakterystyczny jest obraz gardła – żywoczerwone, szkarłatne.
Początkowo język pokryty białym nalotem, w 4-5 dobie język jest zaczerwieniony, ”malinowy”.

Lekiem z wyboru jest penicylina V.
Antybiotykoterapia powinna trwać minimum 10 dni, u dzieci uczulonych na penicylinę stosuje się makrolidy.
Objawowo stosuje się leki przeciwgorączkowe.
Dziecko powinno pozostać w domu przez około 7 dni od rozpoczęcia leczenia.

Zakażenie następuje drogą kropelkową (kaszel, kichanie).
Zakaźność utrzymuje się 3-5 dni przed wystąpieniem wysypki oraz przez 4 dni po jej pojawieniu.
Od kontaktu z wirusem do pojawienia się wysypki mija około 14 dni;

Okres zwiastunowy

trwa 2-4 dni występuje wtedy gorączka, nieżyt spojówek, gardła oraz górnych dróg oddechowych z suchym kaszlem
W tym okresie jest największa zakaźność a charakterystycznym objawem zakażenia są plamki Koplika, występujące na błonie śluzowej jamy ustnej, na wysokości zębów trzonowych, które pojawiają się one po około 10 dniach od momentu zakażenia, przed wystąpieniem wysypki.

Okres wysypkowy

trwa 3-4 dni – występuje zwiększenie gorączki,
wysypka ma postać nieregularnych grubych plam o żywoczerwonym kolorze;
na początku wysypka pojawia się za uszami, kolejno twarzy i całym ciele, obejmuje również błony śluzowe.

Okres zdrowienia

zapalenia ucha środkowego, zapalenie krtani, zapalenie płuc,
bardzo poważne powikłania w postaci zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu
odległym powikłaniem jest podostre stwardniające zapalenie mózgu ( występuje po kilku lub kilkunastu latach po zachorowaniu)
odra powoduje przejściowe upośledzenie odporności (działa immunosupresyjnie), przez co sprzyja nadkażeniom bakteryjnym

Leczenie odry jest objawowe, lekami przeciwgorączkowymi i łagodzącymi kaszel.
Chore dziecko powinno pozostać w domu do 5 dni od pojawienia się wysypki.
Zapobieganie polega na szczepieniu dzieci według kalendarza szczepień.
Zachorowaniu dzieci nieuodpornionych można zapobiec podając szczepionki przeciwko odrze w ciągu 72 godzin od kontaktu, a następnie doszczepianie zgodnie z kalendarzem szczepień.
Można również podać dziecku immunoglobulinę przeciwodrową, a szczepienie wykonać po upływie 5 miesięcy.
Na zachorowanie narażone są głównie dzieci przed szczepieniem – między 5 a 12 miesiącem życia (po wygaśnięciu odporności nabytej z mlekiem matki), dzieci, które nie zostały ponownie zaszczepione po 10 roku życia.

Porady udzieliła Pediatra Dr M. N. Pham-Osiecka, uwielbiana przez dzieci, ceniona przez rodziców.